متن و ترجمه درس هفتم عربی از پایه یازدهم تجربی و ریاضی

تأثیرُ اللُّغَهِ الْفارِسیَّهِ عَلَی اللُّغَهِ الْعَرَبیَّهِ
معنی: تأثیر زبان فارسی بر زبان عربی

اَلْمُفرَداتُ الْفارِسیَّهُ دَخَلَتِ اللُّغَهَ الْعَرَبیَّهَ مُنذُ الْعَصرِ الْجاهِلیِّ،
معنی: واژگان فارسی از دورۀ جاهلی وارد زبان عربی شدند،
فَقَدْ نُقِلَتْ إلَی الْعَرَبیَّهِ أَلفاظٌ فارِسیَّهٌ کَثیرَهٌ بِسَبَبِ التِّجارَهِ وَ دُخولِ الْإیرانیّینَ فِی الْعِراقِ وَ الْیَمَنِ،
معنی: کلمات فارسیِ بسیاری به دلیل بازرگانی و ورود ایرانیان به عراق و یمن به زبان عربی منتقل شد.

وَ کانَتْ تِلکَ الْمُفرَدات تَرتَبِطُ بِبَعضِ الْبَضائِعِ الَّتی ما کانَتْ عِندَ الْعَرَبِ کَالْمِسکِ وَ الدّیباجِ.
معنی: و آن واژگان به برخی کالاها مربوط میشد که عرب نداشت مانند مشک و ابریشم.
وَ اشْتدَّ النَّقلُ مِنَ الْفارِسیَّهِ إلَی الْعَرَبیَّهِ بَعدَ انْضِمامِ إیران إلَی الدَّولَهِ الْإسلامیَّهِ.
معنی: و انتقال از فارسی به عربی پس از پیوستن ایران به دولت اسلامی شدّت گرفت.

و فِی العْصَرِ الْعَبّاسیِّ ازْدادَ نُفوذُ اللُّغَهِ الْفارِسیَّهِ حینَ شارَکَ الْإیرانیّونَ فی قیامِ الدَّولَهِ الْعَبّاسیَّهِ عَلیٰ یَدِ أَمثالِ أبی مُسلِمٍ الْخُراسانیِّ وَ آلِ بَرمَک.
معنی: و در دوره عبّاسی هنگامی که ایرانیان در برپایی دولت عبّاسی به دست امثال ابومسلم خراسانی و خاندان برمک شرکت کردند نفوذِ زبان فارسی افزایش یافت.

وَ کانَ لِابْنِ الْمُقَفَّعِ دَوْرٌ عَظیمٌ فی هذَا التَّأثیرِ،
معنی: و ابن مقفّع نقش بزرگی در این اثرگذاری داشت،
فَقَد نَقَلَ عَدَداً مِنَ الْکُتُبِ الْفارِسیَّهِ إلَی الْعَرَبیَّهِ، مِثلُ کَلیلَه وَ دِمنَه.
معنی: [او] تعدادی از کتاب‌های فارسی مانند کلیله و دمنه را به عربی برگرداند.

وَ لِلْفیروزآبادیِّ مُعْجَمٌ مَشْهورٌ بِاسْمِ الْقاموسِ یَضُمُّ مُفْرَداتٍ کَثیرَهً بِاللُّغَهِ الْعَرَبیَّهِ.
معنی: و فیروزآبادی فرهنگ لغت مشهوری به نام القاموس دارد که واژگان بسیاری را به زبان عربی در بر دارد.

و قدَ بَیَّنَ عُلَماءُ اللُّغَهِ الْعَرَبیَّهِ وَ الْفارِسیَّهِ أَبعادَ هٰذَا التَّأثیرِ فِی دِراساتِهِم،
معنی: و دانشمندان زبان عربی و فارسی جنبه‌های این اثرگذاری را در مطالعاتشان آشکار ساخته‌اند.

فَقَدْ أَلَّفَ الدُّکتورُ ألتونجی کِتاباً یَضُمُّ الْکَلِماتِ الْفارِسیَّهَ الْمُعَرَّبَهَ سَمّاهُ «مُعْجَمَ الْمُعَرَّباتِ الْفارِسیَّهِ فِی اللُّغَهِ الْعَرَبیَّهِ».
معنی: دکتر تونجی کتابی را تألیف کرد که کلمات فارسیِ عربی شده را در بر می‌گرفت [و] آن را «فرهنگ معرّبات فارسی در زبان عربی» نامید.

أَمَّا الْکَلِماتُ الْفارِسیَّهُ الَّتی دَخَلَتِ اللُّغَهَ الْعَرَبیَّهَ فَقَدْ تَغَیَّرَتْ أَصواتُها وَ أَوزانُها،
معنی: امّا صدا و وزن آن واژه‌های فارسی که وارد زبان عربی شد دگرگون شد
وَ نَطَقَهَا الْعَرَبُ وَفْقاً لِأَلسِنَتِهِم،
معنی: و عرب‌ها آن را مطابق زبان خودشان تلفّظ کردند.

فَقَدْ بَدَّلُوا الْحُروفَ الْفارِسیَّهَ «گ، چ، پ، ژ» الَّتی لا توجَدُ فی لُغَتِهِم إلیٰ حُروفٍ قَریبَهٍ مِن مَخارِجِها؛ مِثْلُ:
معنی: حروف فارسیِ «گ، چ، پ» را که در زبانشان نبود به حروفی نزدیک به مخرج‌هایشان تبدیل کردند؛ مثال:
پَردیس ← فِردَوس،
مِهرگان ← مِهرَجان،
چادُرشَب ← شَرشَف و …

وَ اشتَقّوا مِنها کَلِماتٍ أُخریٰ، مِثلُ «یَکْنِزونَ»
معنی: و واژگان دیگری از آن برگرفتند؛ مانند «یَکْنِزونَ»
فی آیَهِ ﴿… یَکنِزونَ الذَّهَبَ وَ الْفِضَّهَ …﴾ مِن کَلِمَهِ «گَنج» الْفارِسیَّهِ.
معنی: در آیۀ ﴿… یَکنِزونَ الذَّهَبَ وَ الْفِضَّهَ …﴾ از کلمۀ فارسیِ گنج.

عَلَینا أَنْ نَعْلَمَ أَنَّ تَبادُلَ الْمُفرَداتِ بَیْنَ اللُّغاتِ فِی الْعالَمِ أَمرٌ طَبیعیٌّ یَجْعَلُها غَنیَّهً فِی الْسُلوبِ وَ الْبَیانِ،
معنی: باید بدانیم که تبادل واژگان میان زبان‌های جهان امری طبیعی است که آنها را در شیوه و گفتار غنی می‌سازد.

وَ لا نَستَطیعُ أَن نَجِدَ لُغَهً بِدونِ کَلِماتٍ دَخیلَهٍ؛ کانَ تَأثیرُ اللُّغَهِ الْفارِسیَّهِ عَلَی اللُّغَهِ الْعَرَبیَّهِ قَبلَ الْإسلامِ أَکثَرَ مِن تَأثیرِها بَعدَ الْإسلامِ،
معنی: و نمی‌توانیم که زبانی بدون کلمات دخیل پیدا کنیم. تأثیر زبان فارسی بر زبان عربی پیش از اسلام بیشتر از تأثیرِ آن پس از اسلام بوده است.

وَ أَمّا بَعْدَ ظُهورِ الْإسلامِ فَقَدِ ازْدادَتِ الْمُفرَداتُ الْعَرَبیَّهُ فِی اللُّغَهِ الْفارِسیَّهِ بِسَبَبِ الْعامِلِ الدّینیِّ.
معنی: امّا پس از پیدایش اسلام واژگان عربی در زبان فارسی به دلیل عامل دینی بیشتر شد.

معجم درس هفتم عربی یازدهم تجربی و ریاضی

اِزْدادَ: افزایش یافت (مضارع: یَزْدادُ)

تَغَیَّرَ: دگرگون شد (مضارع: یَتَغَیَّرُ)

مُفرَدات: واژگان

اِشْتَدَّ: شدّت گرفت (مضارع: یَشْتَدُّ)

دَخیل: وارد شده

مِسْک: مُشک

اِشْتَقَّ: برگرفت (مضارع: یَشْتَقُّ)

دیباج: ابریشم

نَطَقَ: بر زبان آورد (مضارع: یَنْطِقُ)

اِنْضِمام: پیوستن (اِنْضَمَّ، یَنْضَمُّ)

شارَکَ: شرکت کرد (مضارع: یُشارِکُ)

نَقَلَ: منتقل کرد (مضارع: یَنْقُلُ)

بَیَّنَ: آشکار کرد (مضارع: یُبَیِّنُ)

مُعَرَّب: عربی شد

هوَفْقاً لِـ: بر اساسِ

یَضُمُّ: در بر می‌گیرد (ماضی: ضَمَّ)

نوشته شده توسط دکتر همت دادرس در سه شنبه ۸ اسفند ۱۴۰۲ |